سید محمدتقی پشت مشهدی
سید محمدتقی پشت مشهدی (۱۲۵۸-۱۱۸۹ ق)، عارف، ادیب و فقیه اصولی شیعه در قرن سیزدهم هجری و از شاگردان سید علی طباطبائی است. علامه پشت مشهدی عالمی خاشع، زاهدی کامل و عارفی پرهیزکار بود که در عرفان گامهائی بلند برداشت و به کمالات روحی توأم با کرامات رسید؛ چنانکه گفته‌اند از متشرفین خدمت حضرت ولى عصر (عجل اللَّه تعالی فرجه) بوده است.
| نام کامل | سید محمدتقی پشت مشهدی |
| زادروز | ۱۱۸۹ قمری |
| زادگاه | کاشان |
| وفات | ۱۲۵۸ قمری |
| مدفن | کاشان |
| اساتید |
سید علی طباطبایی، ملا احمد نراقی، سید عبدالله شبر، سید محمد مجاهد، میرزای قمی،... |
| شاگردان |
ملا علی‌مدد ساوجی، شیخ محمد جاسبی، سید حسین لاجوردی، ملا عبدالباقی،... |
| آثار |
تنقیح الاصول، رسالة حجیة المظنة، رساله‌ای در مباحث الفاظ،... |
ولادت و خاندان
سید محمدتقی حسینی فرزند میر عبدالحی، در ۱۱۸۹ قمری در محله «پشت مشهد» کاشان به دنیا آمد. صاحب روضات می گوید: «پشت مشهد» یکی از محلات کاشان است که در آن یکی از فرزندان امام محمد باقر علیه السلام (یا از فرزندان موسی بن جعفر علیه السلام) به نام حبیب در آنجا مدفون است.
اجداد حاج سید محمدتقی که از دوران صفویه در کاشان توطن اختیار نمودند، همگی از سلسله علما بوده اند. از جمله مرحوم سید ماجد، جد اعلای عالم مزبور از علمای دوران صفویه بوده و در بدو سلطنت نادرشاه افشار به امر آن پادشاه برای مباحثه با علمای اهل تسنن و در معنا برای رفع اختلاف شیعه و سنی مامور به عزیمت به عراق شد ولی در بین راه وفات یافت.
فعالیت‌های علمی
سید محمدتقی در زادگاهش نزد استادانی چون ملا احمد نراقی به تحصیل پرداخت، سپس به عتبات عالیات عراق رفت و در مجلس درس سید علی حایری، معروف به صاحب ریاض، شرکت کرد. وی پس از کسب اجازاتی از سید عبدالله کاظمی معروف به سید شُبَّر، شیخ احمد احسایی، سید محمد مجاهد و محقق قمی صاحب قوانین، به کاشان بازگشت و به تدریس پرداخت.
جمع کثیری از علما و فضلا، از جمله ملا علی‌مدد ساوجی، شیخ محمد جاسبی، سید حسین لاجوردی و ملا عبدالباقی، در درس او حاضر می‌شدند.
محمدتقی در حدیث و رجال تبحر داشت، و آثاری نیز در فقه و اصول نگاشت. از جمله تألیفات او رسالة حجیة المظنة، تنقیح الاصول، و رساله‌ای در مباحث الفاظ است.
سید محمدتقی در یکی از دیدارهایش با میرزای قمی به فتحعلی‌شاه معرفی شد و فتحعلی‌شاه به سید ارادت یافت. محمدشاه قاجار و برخی از شاهزادگان قاجار، مانند سلطان محمد میرزای سیف‌الدوله، نیز در شمار مریدان سید بوده‌اند. سید محمدتقی بیشتر اوقات به ذکر و ریاضت می‌پرداخت و اهتمام کمتری به تألیف و تصنیف داشت.
برخی گفته‌اند که سید به تصوف تمایل داشته و به حاج محمدحسن نائینی (متوفی ۱۲۵۰) ارادت می‌ورزیده، که به نظر برخی اختلاف احتمالیِ میان وی و استادش، ملا احمد نراقی، متأثر از همین مسئله بوده است.
در نظر عالمان
- معاصر او صاحب روضات می نویسد: پشت مشهدی فاضلی اوحدی و نوری محمدی است. او از بزرگان دانشمندان روزگار ما و افاضل فقهای عصر است. او محققی مدقق و متتبع و اصولی، عارفی جلیل و متکلمی نبیل می باشد.
- مؤلف «تذکرة الشعرا» می نویسد: عظمت و جلالت و زهد و تقوای سید مذکور بر احدی پوشیده نیست و بعضی معتقدند که آن جناب از جمله کسانی است که در عصر غیبت کبری به شرف خدمت حضرت ولی عصر روحی له الفداء نائل می آمده است.
- علامه محدث ملا حبیب اللَّه شریف در «لباب الالقاب» در وصف علامه پشت مشهدی گوید: کان عالماً کاملا فاضلا فقیهاً اصولیا جامعاً بین العلم والظاهر والباطن مرتاضا عابداً زاهدا موثوقاً به عند الخواص والافاضل من تلامذة صاحب الریاض.
وفات
مرحوم سید محمدتقی پشت مشهدی در سال ۱۲۵۸ هجری دار فانی را وداع گفت. به امر محمدشاه قاجار، برای وی آرامگاه مجللی در صحن مقدس امامزاده حبیب بن موسى (ع) در کاشان ساخته شد که اکنون زیارتگاه است.
پانویس
منابع
- دانشنامه جهان اسلام
- سایت شعائر
- سایت عالمان و دانشمندان کاشان
- سایت راسخون